Geloofsverdieping door lijden van de kampen

Vandaag in het ND:

Tot haar eigen verbijstering ontdekte neerlandicus dr. Bettine Siertsema dat veel christenen die in de Tweede Wereldoorlog in een concentratiekamp zaten, hun geloof in God niet verloren, maar er juist in versterkt werden.

Het is een beroemd citaat, dat in christelijke kring nog vaak wordt aangehaald: "God vergist zich niet. Alles lijkt een verward borduurwerk, zinneloos en verschrikkelijk. Maar dat is de onderkant. Eens zullen wij de bovenkant zien en dan zullen wij ons verwonderen en danken."

Het is een uitspraak van Corrie ten Boom, die onder mensonterende omstandigheden gevangenzat in het concentratiekamp Ravensbrück, omdat zij en haar familie Joodse onderduikers hadden geholpen.

Corrie ten Boom is na de oorlog bekend geworden juist omdat zij een evangeliserende boodschap van geloof en verzoening predikte. Haar boek Gevangene en toch... is zomaar een van de dagboeken die neerlandicus Bettine Siertsema onderzocht voor haar promotiestudie Uit de diepten , waarop zij eerder deze maand promoveerde aan de Vrije Universiteit.

Ze vergeleek dagboeken en memoires van ongelovigen, joden en christenen die vastzaten in Duitse concentratiekampen, en kwam tot een conclusie die haarzelf verbaasde. "Het vertrekpunt van mijn onderzoek was de vraag: hoe hebben mensen die in het kamp zijn (geweest), hun geloof in God kunnen bewaren - voor zover ze dat hadden - en hun vertrouwen in de mensen en in menselijk samenleven?", beschrijft ze haar onderzoeksvraag.

Ze veronderstelde dat mensen na verblijf in een concentratiekamp hun geloofsopvattingen op z'n minst zouden heroverwegen. Maar dat bleek voor christenen niet op te gaan, "eerlijk gezegd tot mijn verbijstering", schrijft Siertsema. "Het is juist opvallend hoe vaak christenen hun geloof slechts bevestigd en 'bewezen' zien door hun kamp­ervaringen", aldus de neerlandicus, "Niemand vertelt (of toont) door de kamperervaringen tot andere inzichten te zijn gekomen.'"

Sterker nog: "Vaker komt het in deze teksten voor dat het geloofsleven in het kamp intensiever wordt en het geloof van meer betekenis wordt voor de schrijver."

Lees hier het vervolg.