Ik ben niet gekomen om te ontbinden, maar om te vervullen (Mt. 5)

Deuteronomium 30; Psalm 119:73-96; Jesaja 57; Matteüs 5

De paragraaf Matteüs 5:17-20 is de start van het middendeel van de Bergrede. Het is een ingewikkeld maar enorm evocatief gedeelte.

Jezus zegt, ‘Meent niet, dat Ik gekomen ben om de wet of de profeten te ontbinden; Ik ben niet gekomen om te ontbinden, maar om te vervullen’ (5:17). Deze zinnen vormden aanleiding tot bepaalde populaire maar twijfelachtige uitleggingen.

(a) Sommigen denken dat het werkwoord ‘vervullen’ het tegenovergestelde moet betekenen van ‘ontbinden’, aangezien het laatste zinsdeel een duidelijk tegengestelde vereist (‘niet … om te ontbinden, maar om te vervullen’).

Dus geloven ze dat Jezus wil zeggen ‘Ik ben niet gekomen om de Wet te ontbinden maar om ze in stand te houden of te vervullen of te houden’. Maar ziet Jezus zijn opdracht werkelijk in dergelijke termen, vooral als het bewaren of houden van de Wet gewoon verstaan wordt in termen van zijn eisen en voorschriften?

Zelfs in enkele van de antithesen die volgen (5:21-48), klinkt het daar dan niet alsof Jezus minstens bepaalde veranderingen introduceert? Introduceert Jezus niet een aantal veranderingen in de spijswetten in Matteüs 15:1-20 (vgl. Mk. 7:1-23)?

(b) Sommigen beweren daarom dat Jezus alleen de morele wet in gedachten heeft. Maar het is verre van duidelijk of christenen uit de eerste eeuw even snel onderscheid maakten tussen morele en civiele en ceremoniële weten als wij dat doen. In elk geval klinkt 5:18 (‘niet één jota of één tittel’) te veelomvattend om dergelijke beperking toe te staan.

(c) Nog anderen geloven dat ‘vervullen’ iets betekent als ‘intensifiëren’ of zelfs ‘de ware betekenis tonen van’. Maar het werkwoord krijgt nooit deze betekenis. De meest gebruikelijke betekenis van het werkwoord ‘vervullen’ in het Nieuwe Testament heeft te maken met eschatologie. In het verleden voorspelde God iets; nu ‘vervult’ hij zijn woord; Hij laat gebeuren wat Hij beloofd heeft. Dit is altijd wat Matteüs wil zeggen met het werkwoord (dat hij dikwijls gebruikt).

Dus zegt Jezus dan, dat Hij niet gekomen is om de Wet te ontbinden, maar om iets heel anders te doen: te laten gebeuren alles wat de Wet voorzegd heeft. Dergelijke vervulling zal doorgaan tot alles wat de Wet voorzegd heeft vervuld is, zelfs tot het eind der dagen (5:18).

Dit alles veronderstelt
(a) dat de Wet een voorzeggende functie heeft (dit is gemeengoed in het Nieuwe Testament);
(b) dat Jezus de ware betekenis van de Wet en Profeten inderdaad niet in een bepaalde abstracte zin toont, maar in hun profetische vervulling, de ware richting waarin ze wijzen; en
(c) dat Jezus zijn eigen opdracht beschouwt als de profetische vervulling van de beloften die vervat zijn in de Wet en de Profeten.

Hij ziet zichzelf niet als iemand die alles wat daarvoor kwam vernietigt om opnieuw te beginnen, noch als iemand die eenvoudigweg alle voorgaande traditie in stand houdt. Eerder wijst iedere voorgaande openbaring naar Hem, en Hij zorgt dat de gewekte verwachtingen ingelost worden.


Eigen vertaling van de overdenking bij 25 juni uit 'For the Love of God - Volume 2'. Dit is een dagboek door D.A. Carson, uitgegeven in 1999 door Crossway Books. Volumes van het dagboek kunnen in het Engels online gevolgd worden via de blog For the Love of God (The Gospel Coalition). For the Love of God volume II is beschikbaar in pdf-formaat voor gratis download via deze link naar For the Love of God Volume II. Met toestemming overgenomen van Crossway, de uitgeverstak van Good News Publishers, Wheaton, IL 60187, www.crossway.org Rechten Nederlandse vertaling: Jan Leplae – Niets van deze vertaling mag overgenomen worden zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming.