Wat het verleden ons (niet) leert (Ex.1)

Exodus 1; Lukas 4; Job 18; 1 Korinthiërs 5

‘Toen kwam er een nieuwe koning over Egypte, die Jozef niet gekend had’ (Ex. 1:8). Zij die niets leren uit de geschiedenis zijn voorbestemd om al zijn vergissingen te herhalen, wordt ons verteld. Of ook nog: het enige dat de geschiedenis ons leert is dat we geen lessen trekken uit de geschiedenis. Vergeten we de treffende aforismen even, dan hoef je toch niet al te lang in de Schrift te lezen vooraleer je ziet welke droevige 'vergeten' daarin speelt.

Voorbeelden te over. Je zou na de zondvloed verwachten dat een dergelijk allesvernietigend oordeel de mensen die daarna leefden zo bang zou maken dat ze het oordeel van God te allen prijze willen vermijden, maar dit is niet wat gebeurt. God leidt Israël uit hun gevangenschap en gebruikt spectaculaire plagen en de doortocht door de Rode Zee, maar na slechts enkele weken zijn de Israëlieten bereid om hun redding aan een god toe te schrijven die voorgesteld wordt door een gouden kalf. Het boek Richteren beschrijft het droevige patroon van zonde, oordeel, redding, gerechtigheid, gevolgd door zonde oordeel, redding, gerechtigheid – de zorgelijke cyclus gaat langzaam neerwaarts.

Je zou denken dat koningen in de koninklijke lijn onder het Davidisch koningshuis lessen zouden trekken uit wat hun vaders leerden, en dat ze nauwgezet de zegen van God zouden zoeken door trouwe gehoorzaamheid; maar dit was nauwelijks wat er gebeurde. Na de catastrofale ondergang van het noordelijke koninkrijk en het in ballingschap voeren van zijn leiders en werklieden, vraag je je af waarom het zuidelijke koninkrijk het niet opmerkte en verbondstrouw aan de dag legde. In feite ben je nauwelijks anderhalve eeuw verder en de Babyloniërs laten hen hetzelfde lot ondergaan.

Het is niet moeilijk om ook vreselijke vergeetachtigheid te vinden in sommige nieuwtestamentische kerken. Dus is de vergeetachtigheid van de heersers van Egypte, geholpen door een wissel in dynastie, nauwelijks verrassend. Een paar honderden jaren is een lange tijd. Hoeveel christenen in het westen hebben werkelijk de lessen van het evangelisch ontwaken in zich opgenomen, laat staan die van de Reformatie?

Niet ver van waar ik deze lijnen neerschrijf is een kerk gevestigd die op een zondagmorgen 5 à 6.000 mensen trekt. Zijn leiders zijn vergeten dat het nauwelijks twintig jaar geleden begon als een kerkplant. Nu willen ze zich terugtrekken uit de denominatie die hen oprichtte, niet omdat ze het theologisch niet eens zijn met de denominatie, niet vanwege moreel kwaad erin, maar gewoonweg omdat ze zo onder de indruk is van haar eigen grootheid en belang dat men te hoogmoedig is om dankbaar te zijn. Je kunt denken aan scholen die hun leerstellige grondslage verlaten hebben binnen één generatie. Of je kunt denken aan individuele mensen, waaronder bijbelgeleerden van naam, die zo onder de indruk zijn van nieuwigheden dat slimme originaliteit door hen hoger geacht wordt dan goddelijke trouw. Landen, kerken en mensen veranderen, bij elke stap denkend dat ze meer ‘vooruit’ zijn dan allen die hen voorgingen.

Tot onze schaamte vergeten we alle dingen die we zouden moeten herinneren.


Eigen vertaling van de overdenking bij 18 februari uit 'For the Love of God - Volume 1'. Dit is een dagboek door D.A. Carson, uitgegeven bij IVP in 1998. Dit dagboek kan in het Engels online gevolgd worden via de blog For the Love of God (The Gospel Coalition) of is beschikbaar in pdf-formaat voor gratis download via deze link naar For the Love of God Volume I.