Mijn verbond is met u, en gij zult de vader van een menigte volken worden (Gen. 17)

Genesis 17; Matteüs 16; Nehemia 6; Handelingen 16

We moeten niet denken dat God zich elke dag aan Abraham openbaarde: de beslissende momenten vinden plaats over een aanzienlijke periode. Brengen we de chronologische aanwijzingen samen, dan speelt Genesis 12 zich af wanneer Abram vijfenzeventig is; Genesis 15 is niet gedateerd maar vindt plaats in het daaropvolgende decennium. Nu is hij negenennegentig en Ismaël is er al 13 (Gen. 17:1, 25).

Gods aanhef bij deze gelegenheid moet een grote bemoediging zijn geweest, wanneer die zo enkele van de al aangehaalde thema’s samenbrengt: ‘Ik ben God, de Almachtige, wandel voor mijn aangezicht, en wees onberispelijk; Ik zal mijn verbond tussen Mij en u stellen, en u uitermate talrijk maken’ (Gen. 17:1-2).

In de volgende verzen ligt aanvankelijk nadruk op het verbond, op de belofte van het land en op het feit dat Abram ‘tot een vader van een menigte volken’ wordt (17:4-5). Dit laatste staat in de schijnwerpers, maar er zijn drie nieuwe elementen in de ontwikkeling van de heilsgeschiedenis.

Ten eerste krijgen zowel Saraï als Abram een nieuwe naam. Als Abram ‘verheven vader’ betekent, dan betekent Abraham ‘vader van velen’, dit wil zeggen ‘de vader van vele volken’, wat impliciet aankondigt dat, hoe belangrijk zijn rol als hoofd van het jonge Hebreeuwse volk ook is, Abraham nog groter zal zijn in zijn fundamentele rol als degene in wie alle geslachten op aarde zullen gezegend worden (12:3). Sarah zal als moeder ‘tot volken worden’ (17:16) [Eng.: ‘the mother of nations’].

Ten tweede introduceert God de besnijdenis als inwijdingsteken voor het verbond. Besnijdenis werd door diverse volkeren in het Midden-Oosten gepraktiseerd. Hier echter heeft het een onderscheidende rol: een niet onbekend gebruik in Abrahams wereld wordt door God opgepakt en krijgt een kenmerkende betekenis in de geschiedenis van het verbond dat God met zijn volk sluit.

Abraham laat geen tijd verloren gaan om eraan te voldoen (17:23-27). Dit is een sociale ‘grenspaal’ die de Hebreeën in de loop van de geschiedenis in toenemende mate heeft gekenmerkt als anders. Maar het is meer dan dat. Het is zo definitief ingesteld als het unieke teken van het eeuwigdurende verbond dat niet-naleven betekent dat iemand is afgesneden van het volk van God (17:13-14). Nog vooraleer er een groot aantal verordeningen in het verbond staat, worden zijn kader, zijn scheidslijn en zijn symboliek vastgelegd.

Ten derde leidt Abrahams begrijpelijke maar ongelukkige scepticisme dat hij op hoge leeftijd en in dit late stadium van hun huwelijk nog een zoon van Sara zal voortbrengen, hem ertoe Ismaël voor te stellen als degene door wie God zijn beloften zal vervullen (17:17-18). Maar God moet daar niet van weten. Ismaël zal grote aantallen voortbrengen, maar de lijn van het verbond loopt via Isaak (17:19-21). De geschiedenis van het verbondsvolk krijgt zo op een beslissende manier vorm door Gods soevereine keuze.


Eigen vertaling van de overdenking bij 16 januari uit 'For the Love of God - Volume 1'. Dit is een dagboek door D.A. Carson, uitgegeven in 1998 door Crossway Books. Volumes van het dagboek kunnen in het Engels online gevolgd worden via de blog For the Love of God (The Gospel Coalition). For the Love of God volume I is beschikbaar in pdf-formaat voor gratis download via deze link naar For the Love of God Volume I. Met toestemming overgenomen van Crossway, de uitgeverstak van Good News Publishers, Wheaton, IL 60187, www.crossway.org Rechten Nederlandse vertaling: Jan Leplae – Niets van deze vertaling mag overgenomen worden zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming.