De vreze des HEREN is het begin der wijsheid en het kennen van de Hoogheilige is verstand (Spr. 9)

Exodus 33; Johannes 12; Spreuken 9; Efeziërs 2

In het echte leven zijn de meesten van ons een mix van wijs en dwaas, voorzichtig en ondoordacht, voorzichtig en impulsief. Niettemin helpt het ons te zien wat er op het spel staat door de alternatieven uiteen te zetten als een eenvoudige keuze. Dit is wat Spreuken 9 voor ons doet.

Het toont twee vrouwen, Wijsheid en Dwaasheid, die roepen naar mensen. In zekere zin is deze drive naar een eenvoudige keuze – wijsheid of dwaasheid, goed of slecht, de Heer of opstand – typerend voor wijsheidsliteratuur. Het is een krachtige, evocatieve manier om over te brengen wat de fundamentele kwesties zijn in de keuzes die we maken.

Laten we beginnen met Dwaasheid (9:13-18). De manier waarop dwaasheid in de deuropening van haar huis zit doet de lezer denken aan een prostituee. Ze roept naar degenen die voorbijkomen, naar degenen die anders ‘hun paden recht maken’ (9:15 in NBG; NBV vermeldt: ‘naar hen die rechtdoor willen gaan’). Ze is ‘enkel onverstand, en zij weet niets’ (9:13). Wat ze biedt is nooit fris: het is opgewarmd, gestolen materiaal, gestoffeerd met beloften van esoterisch genot – zoals de belofte van heimelijke seks (9:17). Zij die door haar aangetrokken worden denken er niet aan dat haar verleidingen tot de dood leiden (9:17).

Ook Wijsheid bouwt een huis en roept mensen naar binnen (9:1-6). Maar haar huis is stabiel en goed gebouwd (9:1). Net als Dwaasheid roept Wijsheid van ‘boven op de hoogten der stad’, waar ze gehoord kan worden (9:3, 14); maar in tegenstelling tot Dwaasheid, heeft Wijsheid een heerlijke en voedzame maaltijd klaargemaakt (9:2, 5). De ‘onverstandigen’ (of ‘onnozelen’, JL), d.w.z. zij die nog geen wijsheid bezitten maar ze graag willen verwerven, mogen komen en feesten, en leren ‘de weg van het verstand’ te betreden (9:6).

Natuurlijk dat spreken over het informeren of corrigeren van de onverstandigen meteen de aandacht vestigt op hoe de raad van Wijsheid zal onthaald worden. In zekere zin toont iemand die wijsheid accepteert daarmee al aan dat hij wijs is; de persoon die wijsheid verwerpt is een spotter of slechterik.

Vandaar het krachtige contrast uit de volgende verzen (9:7-9): ‘Bestraf de spotter niet, opdat hij u niet hate, bestraf de wijze, dan zal hij u liefhebben (9:8) – met de twee alternatieven die aan elke zijde van dit vers uitgewerkt worden (9:7, 9).

Het hoogtepunt in het hoofdstuk komt bij 9:10-12: ‘De vreze des HEREN is het begin der wijsheid en het kennen van de Hoogheilige is verstand’ (9:10). Normaal gezien zijn er zelfs in dit leven zegeningen weggelegd voor zij die dergelijke prioriteiten en toewijding aan de dag leggen (9:11-12).

Bovenal toont deze definitie van ‘het begin der wijsheid’ krachtig dat de wijsheid die in Spreuken wordt gepresenteerd noch esoterisch inzicht is, noch seculiere intellectuele bekwaamheid; het is veeleer toewijding aan God en alles wat uit dergelijke toewijding voortvloeit in gedachten en leven.


Eigen vertaling van de overdenking bij 22 maart uit 'For the Love of God - Volume 2'. Dit is een dagboek door D.A. Carson, uitgegeven in 1999 door Crossway Books. Volumes van het dagboek kunnen in het Engels online gevolgd worden via de blog For the Love of God (The Gospel Coalition). For the Love of God volume II is beschikbaar in pdf-formaat voor gratis download via deze link naar For the Love of God Volume II. Met toestemming overgenomen van Crossway, de uitgeverstak van Good News Publishers, Wheaton, IL 60187, www.crossway.org Rechten Nederlandse vertaling: Jan Leplae – Niets van deze vertaling mag overgenomen worden zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming.