‘Ik zal de Vader bidden en Hij zal u een andere Trooster geven’ (Joh. 14)

Exodus 35, Johannes 14, Spreuken 11; Efeziërs 4

Het afscheidsgesprek dat begint in Johannes 14 bevat buitengewoon rijk materiaal over de Heilige Geest. Een paar hoogtepunten:

(1) In het Grieks wordt elk zelfstandig naamwoord grammaticaal aangeduid als mannelijk, vrouwelijk of neutraal. Het woord voor ‘geest’ is neutraal. Wanneer een bijvoeglijk naamwoord verwijst naar ‘geest’, dan zou het ook neutraal moeten zijn. In dit hoofdstuk is het gebruikte bijvoeglijk naamwoord soms mannelijk, waarmee het de grammaticale vorm doorbreekt, een manier om zacht te bevestigen dat de Heilige Geest persoonlijk is.

(2) Bij deze titels staat ook ‘Raadgever’ of ‘Trooster’ of ‘Helper’ (in het Engels: ‘Counselor’, ‘Comforter’ of ‘Helper’). Wanneer ‘Trooster’ gebruikt werd, kwam het van Latijnse woorden die iets betekenden als ‘versterken’ of ‘versterken samen met’. Vandaag is een trooster (‘comforter’) ofwel een dikke deken (althans in het Engels) of iemand die de bedroefden helpt, en daarom is het woord te beperkend om te schetsen wat hier bedoeld wordt. Het Griekse woord draagt een heleboel nuanceverschillen in zich, dus zijn sommige van de gekozen woorden geen vertaling maar eerder een vertolking ervan, een transliteratie (t.t.z. wanneer omgezet naar de Nederlandstalige spelling), wanneer ze het woord ‘Pleitbezorger’ (Eng.: Paraclete’) gebruiken. Hij is zeker iemand die erbij geroepen wordt om te helpen en te versterken. Soms is de hulp op wettelijk vlak: hij kan bijvoorbeeld dienen als vervolgende procureur (16:7-11), en hij kan onze wettelijke ‘Raadgever’ zijn. (Het woord moet geen beelden oproepen van kampraadsman of psychologisch raadgever).

(3) Hij is volgens Jezus’ woorden ‘een andere Trooster’ (14:16). In ouder Grieks heeft het woord dat gebruikt wordt voor ‘andere’ meestal een ondertoon van ‘een andere van dezelfde soort’. In de tijd van het Nieuwe Testament was die betekenis al eerder zeldzaam; ze kan niet verondersteld worden, maar moet uit het verband aangetoond worden. In dit geval belooft Jezus duidelijk iemand te sturen die in zijn plaats zal staan. Intrigerend genoeg wordt, uitgezonderd van zijn gebruik bij dit afscheidsgesprek, het woord dat vertaald wordt als ‘Voorspraak’ of ‘Pleitbezorger’ in het Nieuwe Testament nog slechts op één andere plaats gebruikt, nl. 1 Johannes 2:1 (NBV: ‘een pleitbezorger bij de Vader’). Jezus is dus de eerste Pleitbezorger. Bij zijn aanstaande vertrek, belooft Hij de Heilige Geest te zenden, een andere Pleitbezorger, tot en voor zijn volgelingen.

(4) Hij wordt ook genoemd ‘de Geest der waarheid’ (14:17). Dit betekent niet slechts dat Hij de waarheid vertelt, als tegengesteld aan leugens, maar dat Hij de ware Geest is, Degene die de loutere tegenwoordigheid van de Vader en de Zoon tot de gelovigen brengt (14:23).

(5) De Geest, zo belooft Jezus, ‘zal u alles leren en u te binnen brengen al wat Ik u gezegd heb’ (14:26). Aangezien hier sprake is van ‘u’, die te binnen gebracht (of herinnerd) zullen worden wat Jezus gezegd heeft, moet het hier in eerste instantie om de eerste discipelen gaan. De Geest zal hen in staat stellen om zich te herinneren wat Jezus leerde, en zijn belang duidelijk maken meteen na het kruis en de opstanding. Hoe betrouwbaar zouden de overdrachten gebeurd zijn zonder zijn werk?


Eigen vertaling van de overdenking bij 24 maart uit 'For the Love of God - Volume 1'. Dit is een dagboek door D.A. Carson, uitgegeven bij IVP in 1998 (rechten liggen bij Crossway). Het dagboek kan in het Engels online gevolgd worden via de blog For the Love of God (The Gospel Coalition) of is beschikbaar in pdf-formaat voor gratis download via deze link naar For the Love of God Volume I. Met toestemming overgenomen van Crossway, de uitgeverstak van Good News Publishers, Wheaton, IL 60187, www.crossway.org