'Ieder deed wat goed was in zijn ogen' (Richteren 17)

Richteren 17; Handelingen 21; Jeremia 30-31; Markus 16

De tekenen van morele, spirituele en intellectuele neergang in Israël in de tijd van de Richters nemen nu toe. Sommige ervan zijn duidelijk, andere meer subtiel. Hoewel Richteren 17 een kort hoofdstuk is, vind je er een overvloed aan dergelijke tekenen.

(1) Een volwassen man met de naam Micha heeft blijkbaar elfhonderd zilverstukken gestolen van zijn moeder. Dat belooft niet veel goeds voor de gezinsrelaties – hoewel het natuurlijk maar om één gebeurtenis gaat. Hij belijdt de misdaad aan zijn moeder (17:2). Te oordelen aan zijn opmerkingen wordt hij minder gedreven door liefde voor zijn moeder of door een bewustzijn van zonde, dan door bijgelovige vrees omdat zijn moeder een vloek heeft uitgesproken over de dief, die haar tot op dit ogenblik nog onbekend was.

(2) Micha’s moeder beloont hem met een vroom woord: ‘Gezegend zij mijn zoon door de HERE [d.i. Yahweh]’ – wat toont dat er nog altijd een sterk bewustzijn is van de verbondsgod die hen uit Egypte leidde, of toch ten minste een herinnering aan zijn naam. Maar al heel snel krijg je als lezer door dat alleen de buitenkant van verbondstrouw rest. Syncretisme heeft de overhand gekregen. Dankbaar voor het geld dat ze terugkreeg, geeft ze het terug aan haar zoon, terwijl ze het ernstig heiligt ‘aan de HERE [Yahweh]’, met als doel ‘er een gesneden en gegoten beeld van te maken’ (17:3), wat natuurlijk herhaaldelijk verboden was in het verbond van de Sinaï.

(3) Hij geeft het zilver meteen terug aan zijn moeder voor dit doel. Zij geeft tweehonderd zilverstukken aan een zilversmid (wat haar nog negenhonderd zilverstukken overlaat, ondanks het bedrag dat ze had ‘geheiligd’) om er een afgod mee te maken. Hebzucht triomfeert zelfs over afgoderij. De kleine afgod wordt dan in Micha’s huis geplaatst, als geluksbrenger en als herinnering aan een herstelde familierelatie na een diefstal, misschien zelfs als iets om de vloek af te houden die door de moeder was uitgesproken (17:4).

(4) Micha’s religieuze syncretisme gaat nog dieper. Hij heeft zijn eigen godshuis, en installeert er een van zijn zonen als privépriester om er gebeden en offeranden te brengen, en hij maakt een priesterkostuum voor hem (de efod, 17:5). De overtredingen worden talrijker. Onder het verbond mocht er normaal gezien maar één ‘godshuis’ zijn – op dit moment de tabernakel – en alleen Levieten konden priester zijn.

(5) Er zijn nog genoeg van deze voorschriften bekend, zodat wanneer Micha een jonge Leviet ontmoet die op doorreis is, hij die inhuurt als ‘privépriester’ (!). Micha is ervan overtuigd dat dit zal verzekeren dat de Here goed voor hem zal zijn (17:13). De verbondsgodsdienst heeft veel van zijn structuur verloren en al zijn discipline en gehoorzaamheid. Het is een droevige puinhoop van afgodisch bijgeloof.

Voor het eerst lezen we de woorden: ‘In die dagen was er geen koning in Israël; ieder deed wat goed was in zijn ogen’ (17:6).


Eigen vertaling van de overdenking bij 3 augustus uit 'For the Love of God - Volume 1'. Dit is een dagboek door D.A. Carson, uitgegeven in 1998 door Crossway Books. Volumes van het dagboek kunnen in het Engels online gevolgd worden via de blog For the Love of God (The Gospel Coalition). For the Love of God volume I is beschikbaar in pdf-formaat voor gratis download via deze link naar For the Love of God Volume I. Met toestemming overgenomen van Crossway, de uitgeverstak van Good News Publishers, Wheaton, IL 60187, www.crossway.org Rechten Nederlandse vertaling: Jan Leplae – Niets van deze vertaling mag overgenomen worden zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming.