De krant De Morgen heeft in zijn literatuurkatern 'Uitgelezen' een dubbele pagina gereserveerd voor Michael Sandel, de 'Steve Jobs van de Amerikaanse politieke filosofie'. Naar aanleiding van zijn nieuwe boek 'Rechtvaardigheid'.
Titel van het krantenartikel: "Wie altijd de waarheid zegt, heeft weinig vrienden". Niet echt uitnodigend dus om vriendjes te worden met de man, lijkt me. Soit, ik vermeld graag een paar stukjes uit het interview.
Voor Sandel zijn goed en fout geen principiële categorieën. Ze hangen af van de context. Hij vindt het beter om te liegen omwille van de huiselijke vrede over het uur waarop je de zoon naar bed stuurde, ook al zat je samen veel te laat naar het voetbal te kijken. Hij vindt dat de mens moet nadenken over de specifieke omstandigheden, ervaringen en tradities die hen een plaats geven in de wereld. En dan komt hij tot die conclusie: 'wie altijd de waarheid zegt, houdt immmers weinig vrienden over'.
Wat verder scoort Sandel bij mij wel een punt, als hij het neoliberale credo van de morele neutraliteit van de overheid in vraag stelt. "Wie het publieke goed voorstaat, moet bereid zijn als burger te discussiëren over soms controversiële zaken als waarden en de vraag wat het betekent een goed leven te leiden, eerder dan een neutraliteit na te streven die toch onbereikbaar is. Neem abortus of het homohuwelijk, wie zegt daar neutraal over te kunnen oordelen, houdt zichzelf voor de gek. Iedereen heeft een persoonlijk standpunt, voor of tegen, maar neutraal is dat nooit. Anders zou het niets inhouden. Ieder beleid is gefundeerd op ideeën en waarden. Wanneer we beweren neutraal te zijn, smokkelen we onze voorkeuren mee het debat in zonder ze openlijk te verdedigen, wat leidt tot huichelarij en zeker niet tot neutraliteit."
Sandel is voor een scheiding tussen kerk en staat, maar ziet een scheiding tussen politiek en religie als "gewoon niet haalbaar": "Als je ervan uitgaat dat politiek op waarden en morele argumenten gebaseerd is, wordt het heel moeilijk om vol te houden dat alleen morele argumenten die uit een seculiere traditie stammen in het publieke domein mogen treden." (...) "De poging om het publieke domein te vrijwaren van op religie gebaseerde morele waarden en argumenten, leidt trouwens tot een moreel vacuüm dat binnen de kortste keren gevuld zal worden door fundamentalistische stemmen."
Verder ook nog:
"Het is waar dat bepaalde mensen die religieuze overtuigingen in het publieke debat introduceren, nogal eens dogmatisch zijn en niet bereid blijken een beredeneerd argument naar voor te brengen. Dogmatisch denken hoort inderdaad niet thuis binnen democratische onderhandelingen, maar ik wil hier wel opmerken dat niet alleen de religieuzen dogmatisch zijn. Er bestaat ook seculier dogmatisme."
Sandel heeft nog zware bedenkingen bij de neoliberale ethiek die de mens zelfbeschikkingsrecht geeft over zijn eigen lichaam: "Waar ik problemen mee heb, is de gedachtegang dat ik als individu de eigenaar ben van mijn lichaam en mijn leven en daar mee mag doen wat ik wil. Dat libertaire argument slik ik niet."
Hij haalt hierbij het voorbeeld aan van de Duitse kannibaal die iemand zocht die wilde opgegeten worden. De man voerde zijn duistere plan uit, met een vrijwilliger. "Gelukkig ging de rechtbank niet akkoord met de stelling van de advocaat van de kannibaal dat de twee mannen een contract hadden afgesloten en dat er dus geen sprake was van een misdaad. De kannibaal kreeg levenslang."
Leuk dat iemand eens wat ballonnen durft doorprikken en dat een Vlaamse krant hem daar de ruimte voor geeft. Jammer, vind ik, dat hij uiteindelijk geen vast fundament van een eeuwige God kent om normen en waarden op te baseren. In de ethiek draait het bij hem om 'loyaliteit'. Voor mij toch een te flauw afkooksel van Gods liefde en eeuwige trouw. "Voor degenen met wie we een speciale band hebben, hebben we ook speciale verplichtingen", heet het. Maar als dit zo zou zijn, dan waren van nature zondige mensen hopeloos verloren: van een band met een eeuwig goede God zou zonder genade nooit sprake kunnen zijn.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten